Encyklopedia Dolnoślązaka (33): Opera „Faust” według dramatu Johanna Wolfganga von Goethe z muzyką księcia Antoniego Radziwiłła

Pierwsza muzyczna adaptacja utworu Goethego w historii światowej opery, autorstwa księcia Antoniego Radziwiłła, namiestnika Wielkiego Księcia Poznańskiego, powstała w latach 1808-1832 m.in. w jego pałacu w Ciszycy (obecnie w granicach Kowar), wchodzącym w skład współcześnie powstałego szlaku Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej. Książę osobiście zaprezentował fragmenty partytury w Weimarze Goethemu, który – wyraziwszy zachwyt – wprowadził pod jej wpływem niewielkie zmiany w tekście swego utworu. „wiele rzeczy znalazłem tak dobrze pomyślanych, nawet genialnych, żem się nigdy po namiestniku tego spodziewać nie mógł” – pisze w liście z 1829 r. o muzyce do „Fausta” Fryderyk Chopin, gość księcia Radziwiłła w jego posiadłości w Antoninie. Operę w całości wystawiła w 1835 r. – dwa lata po śmierci księcia Radziwiłła – Berlińska Singakademie. Po raz pierwszy w pełnej wersji w Polsce utwór zaprezentowano 15.08.2012 r. w pałacu w Wojanowie. „… niesłusznie zapomniane dzieło (egzemplifikujące styl wczesno-romantycznej opery) rozpoczyna swój powrót do życia w bezpośredniej bliskości miejsca swych narodzin (pałac Ciszyca w Kowarach) – skomentował w okolicznościowej broszurze Marek Dyżewski, muzyk, eseista i krytyk muzyczny. Jego zdaniem, wydarzenie to wpisało się w tendencję współczesnego życia muzycznego, polegającą na odchodzeniu od żelaznego, ogranego repertuaru, na rzecz dzieł nieznanych, a godnych poznania. Zarazem przypomniano postać księcia Radziwiłła, będącego – zdaniem Marka Dyżewskiego – w życiu artystycznym Berlina 1. XX w. postacią wybitną. Jego berliński pałac, w którym umieszczono potem kancelarię III Rzeszy, stanowił centrum życia muzycznego, literackiego i teatralnego, a o pozycji księcia w świecie muzyki świadczy jego zażyłość m.in. z Beethovenem, Mendelssohnem i Chopinem, którzy dedykowali mu swe utwory. Operę „Faust” wystawiono w Polsce w całości dzięki staraniom Fundacji Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej [1].

[1] Wydawnictwo okolicznościowe, towarzyszące wystawieniu opery „Faust” według dramatu Johanna Wolfganga von Goethe z muzyką księcia Antoniego Radziwiłła w pałacu Wojanów (15.08.2012 ) i w bazylice na Świętej Górze koło Gostynia (29.09.2012).

Marek Perzyński

Wszelkie prawa zastrzeżone