Encyklopedia Dolnoślązaka (4): Tadeusz Różewicz

Różewicz Tadeusz (ur. 9.10.1921 Radomsko – zm. 24.04. 2014 Wrocław), światowej sławy wybitny dramaturg, poeta, pisarz, scenarzysta, tłumacz, prozaik, satyryk zamieszkały od 1968 do śmierci we Wrocławiu. Jego książki przełożono na 50 języków. Wrocław w uznaniu zasług podarował mu willę, ale Różewicz nigdy nie tworzył dla splendorów. „Matka odchodzi”, tom poetycki, za który w 2000 otrzymał Nagrodę Literacką „Nike”, powstał jako próba uporania się z traumą wywołaną śmiercią matki. Przekazywał nowatorskie treści hołdując klasycznej formie. Dramat „Kartoteka”, uważany za dzieło rewolucyjne, to efekt fascynacji Różewicza awangardą paryską. Wracał w twórczości do wojennych przeżyć. Podczas okupacji, za namową brata, trafił do konspiracji. W Armii Krajowej zaprzysiężony został pod pseudonimem „Satyr”. Wtedy, walcząc z bronią w ręku, napisał pierwsze wiersze (lata 1943-1944). W Krakowie po wojnie podjął studia z historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim i należał do grupy Awangardy Krakowskiej. Z czasem osiadł w Gliwicach, skąd przeniósł się do Wrocławia, z którego władze postanowiły uczynić silny ośrodek twórczy. Przyjaźnił się m.in. Henrykiem Tomaszewskim, szefem słynnego wrocławskiego Teatru Pantomimy. Z tych kontaktów zrodziła się sympatia Różewicza do Karpacza, gdzie Tomaszewski miał dom i powstało muzeum zabawek z jego zbiorów. Różewicz unikał kontaktów z dziennikarzami, cenił sobie prywatność, jedyne, czego oczekiwał to – jak mówił – by rozumiano, o czym pisze. Z jego śmiercią skończyła się epoka twórców światowego formatu w dziejach powojennego Wrocławia do czasu nam współczesnego. Zgodnie ze swą wolą spoczął w Karpaczu Górnym na cmentarzu przy kościele ewangelickim Wang, w pobliżu przyjaciela, Henryka Tomaszewskiego. Wrocław upamiętnił Różewicza popiersiem, które odsłonięto 14.11.2017 w Galerii Sławnych Wrocławian w Starym Ratuszu. Wyrzeźbione zostało w śląskim marmurze przez Tomasza Rodzińskiego, według projektu Mariana Molendy.

Na zdjęciu: popiersie Tadeusza Różewicza w Galerii Sławnych Wrocławian.